شناخت و مدیریت تله های روانی

به اعماق وجودتان سفر کنید و خود واقعی تان را بشناسید!

طرحواره چیست و چرا باید حتما و در هر سن و سالی که هستیم درباره ی آن بدانیم؟

لطفا به سوالات زیر خوب دقت کنید:

• آیا از بودن در جمع خانوادگی یا جمع های دوستانه ترس دارید؟
• آیا مدام نگران این هستید که شریک عاطفی تان ترک تان کند؟
• آیا از بیان احساس واقعی تان نسبت به کسی که دوستش دارید خجالت می کشید؟
• آیا در روابط زناشویی با همسرتان احساس راحتی نمی کنید؟
• آیا بعد از ازدواج هنوز هم به پدر و مادر و خانواده تان وابستگی شدید دارید؟
• آیا نسبت به اطرافیان تان بی اعتمادید؟

و بسیاری از سوالات مشابه دیگر، که جوابشان "بله" هست نشان از وجود تله های روانی و طرحواره های ناسازگار در شماست. اگر نمی دانید طرحواره چیست، حتما این متن را تا انتها بخوانید.

 طرحواره چیست؟

به طور کلی همه ‌ی رفتارهای ما در محیط بر اساس یک ریشه درونی اتفاق میفتد. یعنی براساس یک پیش زمینه درونی که به طور ناخودآگاه در ما فعال است تصمیم می گیریم و اقدام می کنیم. حال، ممکن است از این تصمیمات و اقدامات رضایت خاطر نداشته باشیم. طرحواره ها یکسری حافظه (مانند هارد کامپیوتر) هستند که هر فرد در طی زمان، داخل آن را با اطلاعات پر می کند. مثل یک فلش مموری که خالی است و در آن اطلاعات می ریزیم.

البته ما دو نوع طرحواره داریم:

1- طرحواره سالم و سازگار

2- طرحواره ناسالم و ناسازگار

که هدف ما بررسی طرحواره های ناسازگار یا ناسالم در زندگی است.

این حافظه‌ی طرحواره ای مجموعه ای از اطلاعات، اتفاقات، و باورهای فرد هست که در ذهنش ذخیره شده! اینکه این حافظه چطور پر می شود به شرایط و محیط فرد وابسته هست؛ خلق و خو، شرایط محیط، اطرافیان، خاطرات کودکی و خانواده در شکل گیری حافظه‌ی طرحواره فرد فوق العاده موثره و نقش خیلی پررنگی دارد.

مثلا کسی که مدام همسرش رو چک میکنه و می خواد کنارش باشه و هرلحظه ازش خبر داشته باشه ترس از تنهایی و جدا شدن داره و احتمالا  "طرحواره ی رهاشدگی" داره.

یا در خانواده هایی که خیلی تحت فشارند، بیش از حد نسبت به خودشون و دیگران عیب جویی می کنند، می خوان همه ی کارها در بهترین حالت و کوتاه ترین زمان انجام بشه؛ این رفتارها باعث ایجاد طرحواره‌ی معیارهای سخت گیرانه در فرد میشه.

طرحواره ها چه بلایی بر سر زندگی ما میاره؟

همه ی این تله ها در دوران کودکی به سراغ فرد میاد. فقط یکی از این طرحواره ها در زمان نوجوانی  یعنی زمانی که فرد وارد اجتماع می شود اتفاق میفتد آن هم تله‌ی انزوای اجتماعی هست. هرچه طرحواره در سن پایین تری شکل بگیرد رهایی و درمان آن سخت تر خواهد بود، چون هرچه فرد در سن کمتری در این تله ها بیفتد، بیشتر به آن ها وابسته خواهد بود و نفوذ طرحواره در او هم بیشتر است.

در نتیجه رفتارها و اخلاقیات فرد تحت تاثیر این تله ها قرار میگیرد و هرچقدر هم تلاش کنه نمی تونه رفتار صحیح و درستی داشته باشه. مثلا همسرانی که مدام تلاش می کنن از بودن در جمع ها بخصوص خانواده‌ی همسر طفره بروند یا تا جایی که می تونن در این جمع ها نباشن و معمولا میگن دوست دارم خودمون دوتایی باشیم به احتمال خیلی زیاد درگیر این تله هستند.

طرحواره دقیقا مثل یک آنتی ویروس کامپیوتر هست که همه ی اطلاعات. ورودی و خروجی رو با فیلترهای خودش بررسی میکنه و بعد اونها رو آزاد میکنه!
طرحواره ها ناشی از عقاید و باورهای ما هستند در نتیجه همه ی اتفاقات اطراف خودمون رو بر اساس اون ها می بینیم و تحلیل می کنیم.
طرحواره های ناسالم مثل یک عینک روی چشم قرار می گیره و هرچیزی از پشت اون دیده میشه، در نهایت ما بر همین اساس قضاوت می کنیم و تصمیم می گیریم!

چطور طرحواره ها را کنترل کنیم؟

مساله‌ی مهم اینه که ما هیچ کنترلی روی این طرحواره ها نداریم و به نوعی قربانی این تله ها می شیم. این موضوع تا زمانی ادامه داره که بتونیم مفهوم طرحواره ها رو بشناسیم و نسبت به اونها آگاه بشیم.

بعد از شناخت تله ها میشه با اون ها مقابله کرد پس هیچ ایرای نداره که کسی توی این تله ها گیر افتاده باشه مهم تلاش برای رهایی از اونهاست! البته برای حل این مساله باید روش درستی رو انتخاب کرد، و در انجام دادن اون تلاش، پشتکار و ثبات داشت. این تله ها ممکن است هرگز از بین نرود، اما با آگاهی می توان آن را تعدیل کرد. 

بدون شناخت تله ها هیچ موفقیتی بدست نخواهد اومد، بنابراین باید همه ی این بخش ها رو شناخت و بعد برای رفع مشکل اقدام کرد. از نظر روانشناسان سن کودکی و بخصوص تا 7 سالگی زمان شکل گرفتن رفتارها و اخلاقیات فرد هست.
در نهایت براساس تمام باورها ، عقاید و اخلاقیات، رفتارهای فرد شکل میگیره و در واقع همه ی زندگی فرد رو بر میگیره. بر همین اساس فرد اهداف و برنامه ریزی هایی رو برای زندگی خودش تعیین میکنه و حتی ممکنه کاملا بی هدف و بی برنامه به زندگی ادامه بده! سبک فرزند پروری خانواده، خلق و خوی کودک و نحوه ی تامین نیازهای هیجانی او در شکل گیری و حضور طرحواره ها بسیار مهم است و می توان به عنوان سه عامل ایجاد طرحواره ها به آنها اشاره کرد.

این دوره مناسب چه کسانی است؟

• افرادی که در برقراری ارتباط مشکل دارند. ارتباط با دوستان،ارتباط با همسر، ارتباط صحیح با خانواده همسر و ...
• کسانی که در گذشته و مشکلات گذشته دست و پا می زنند. مثل روابط عاطفی گذشته و ...
• افرادی که اضطراب شدید دارند.
• تمام کسانی که افسردگی دارند و علت افسردگی را نمی دانند.
• آن دسته از افرادی که در کنترل خشم و عصبانیت موفق نیستند.
• افرادی که به هر دلیلی اعتماد به نفس پایینی دارند.
• کسانی که از برقراری یک ارتباط صمیمی ترس دارند.
• اشخاصی که فکر می کنند به اندازه دیگران پیشرفت نکرده اند.
• کسانی که ترس از شکست دارند و هیچ کاری را شروع نمی کنند.
• افرادی که فقط جنبه های منفی زندگی را می بینند. مثلا مدام فکر می کنند همسرشان درحال خیانت کردن است.
• کسانی که مدام به دنبال تایید دیگران هستند، در غیر این صورت به شدت غمگین و افسرده هستند.
• کسانی که همیشه احساس شرمندگی می کنند. مثلا فکر می کنند زشت هستند، دوست داشتنی نیستند و...
• اشخاصی که تصور می کنند هیچ کسی نیست که با او درد و دل کنند و کسی نمی تواند هم صحبت آنها شود.
• و...

اگرچه طرحواره ها عامل ناراحتی انسان می شود، اما از آنجایی که فرد به این طرحواره ها عادت کرده است، با آنها احساس راحتی می کند! و این خود یک عامل مهمِ حضور و تداوم طرحواره است.

گاهی طرحواره ها قبل از زبان باز کردن کودک در او ایجاد شده است.

 دانستن درباره طرح واره چقدر مهم است؟

درست مثل وقتی که تصمیم به ترک سیگار گرفته اید یا تصمیم دارید یک عادت بد خودتان را کنار بگذارید اما هربار با شکست روبرو می شوید! حتما شکست شما ریشه در یک تله روانی دارد. تله روانی بی ثباتی!

"دانستن درمورد طرحواره ها از نان شب هم واجب تر است."

به دلیل اینکه تا زمانی که شما از حقیقت وجودی تان آگاه نباشید، از تله های روانی احتمالی که ممکن است سالها و از همان دوران کودکی در شما شکل گرفته باشد، هرگز نمی توانید یک انتخاب صحیح و درست داشته باشید. از انتخاب رشته تحصیلی بگیرید تا انتخاب همسر. و در طول زندگی این شمایید که برای خودتان تصمیم می گیرید. حالا این تصمیم ها هرچقدر با شناخت بیشتر از خودتان بیشتر باشد، قطعا انتخاب های  صحیح تری خواهد بود. 

قدرت طرح واره ها به قدری است که غافل ماندن از آنها می تواند به بهای نابودی زندگی تمام شود! 

اهمیت آشنایی با طرحواره ها به این جهت است که هیچ فردی نمی داند این طرحواره ها را دارد و با مفهوم آن آشنا نیست، اما زمانی که متوجه شوی، بدانیم تله شخصیتی داریم که اجازه کنترل  امور و رفتار را از ما می گیرد قطعا برای تعدیل آن اقدام می کنیم. طرحواره ها اطلاعات خودکار هستند.

به عنوان مثال، تمام نیروهایی که به شما اجازه نمی دهند، طبق برنامه ریزی تان عمل کنید. و در واقع پای عمل که می رسد، سست و بی اراده می شوید. 

ترس از ابراز وجود در جمع های دوستانه یا خانوادگی!

ترس از دست دادن همسر یا شریک عاطفی!

ترس از برقراری ارتباط با افراد جدید و ترس از صحبت با آنها.

اینها تنها نمونه هایی از تله هایی است که ممکن است در هر کسی وجود داشته باشد.

تله های روانی چه تاثیری در زندگی ما دارند؟

طرحواره درمانی در درمان افسردگی و اضطراب دیرپا، اختلالهای خورد و خوراک، مسائل زناشویی و مشکلات پایدار در حفظ روابط صمیمانه سازگار، اثربخش بوده است همچنین این روش در مورد مجرمان و در پیشگیری از عود در میان سوء مصرف کنندگان مواد مخدر کارایی دارد. به طور کل طرحواره ها ریشه در دوران کودکی ما دارند. اگر به نیازهای هیجانی ما در آن دوران (کودکی) به درستی پاسخ داده نشود، یا آن نیازهایی از ما که باعث به وجود آمدن هیجان در ما هست، به درستی ارضا نشده باشد. طرحواره ها آرام آرام در ما شروع به شکل گرفتن می کند.

در این دوره شما را با طرحواره ها و تله های روانی آشنا می کنم، و نحوه مدیریت کردن این تله های روانی را با شما در میان می گذارم.

این برنامه به صورت هفتگی با یک تله روانی بروزرسانی می شود.