هشدار: فقط کسانی روی لینک زیر کلیک کنند که می خواهند زندگی شان را تغییر دهند!
خشم یک حالت هیجانی است که ما در مواجه با یک رویداد یا حادثه ای که دوستش نداریم و خوشایند ما نیست تجربه می کنیم .خشم و عصبانیت یک پدیده ی کاملا اجتماعیست، نه ذاتی، نه فطری، نه ارثی که بتونیم بگیم افراد عصبانی ذاتا خشن هستن. گاها اون رو به شکل یک رفتار نشون میدیم. این هیجان، پتانسیل این رو داره که فرد رو از نظر فیزیولوژیکی، شناختی و رفتاری تحت تاثیر خودش قرار بده؛ و اگر از کنترل خارج بشه می تونه مشکلاتی رو در خانواده، کار و ارتباطات اجتماعی به وجود بیاره و زندگی عادی و رومزه‌ی ما رو با اختلال روبرو کنه. برای همین برخی از روانشاسان معتقدند که نباید خشم و عصبانیت خودمون رو سرکوب کنیم.
متاسفانه خیلی ها خشم و عصبانیت رو یک عنصر قدرت و ابهت می دونند، در حالی که خشم معمولا نتایج خوبی به دنبال ندارد. در نشست تخصصی «بررسی علل افزایش خشونت در جامعه» که در اردیبهشت 97 برگزار شد، دکتر حلاج زاده جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه گیلان گفت:
"اعمال خصمانه ای که از روی عمد صورت می گیرد و به افراد و اشیا آسیب می رساند و شامل انواع آسیب های جسمی، روانی، جنسی و کلامی می شود خشونت می گویند. خشونت چه خفیف باشد و چه بسیار شدید، همیشه و در همه جا هست و در واقع به عنوان عاملی در نظر گرفته می شود که جسم و روح انسان را تهدید می کند.
خشم و به عبارت بهتر خشونت زمانی اتفاق می افتد که فرد یا گروهی در جامعه برای حفظ و ایجاد نظم و یا پیشبرد امیال و اهداف خود از اقتدار و قدرت خود استفاده کرده و به زور و قوه قهریه متوسل می شوند، مثلا مادری که برای حرف شنوی فرزندش او را کتک می زند و یا شوهری که برای به کرسی نشاندن امیالش با استفاده از قدرت و اقتدار خود همسرش را مورد آزار و اذیت قرار می دهد یا در بعد وسیع تر نهادهای موجود در جامعه برای حفظ و ثبات نظم متوسل به اعمال خشونت آمیز و اجبار می شوند.
در واقع چنین جریانی، نه تنها باعث ایجاد نظم نمی شود بلکه بیشتر افراد را از قوانین و مقررات و شیوه برقراری نظم منزجر می کند. در چنین فضایی، جامعه پرخاشگر(اگرسیو) پرتنش و ناامن خواهد بود و افراد جامعه نسبت به یکدیگر احساس اعتماد و خوش بینی نخواهند داشت و برای حل مسائل و مشکلاتشان خودشان شخصاَ اقدام می کنند. در بعد کوچکتر اگر چنین فضای پرتنشی در خانواده حاکم باشند فرزندان احساس آرامش نخواهند داشت و از محیط خانواده فراری خواهند بود و این خود می تواند به عنوان عاملی موثر بر سوق دادن آنها به سمت بزهکاری قلمداد شود."
عمده ترین کارهایی که افراد در زمان عصبانیت انجام می دهند شامل کارهایی مثل دعوا، شکستن چیزی، داد و بیداد، ناسزا گفتن به مردم و ... هست.
خشم منحصر به قشر خاصی نیست و می توان گفت یک پدیده ی جهانیست، چیزی که همه ی ما حس می کنیم و همه می تونن اون رو درک کنند.
در حقیقت خشم از اون احساس هاییِ که در بدترین لحظه های زندگی و شاید در بهترین لحظه های زندگی و موقعیت های خاصی مثل عروسی، تعطیلات عید و ... هم همراهمون بوده؛ توی چنین موقعیت هایی اغلب ناکامی و نا امیدی های زودگذر باعث شده روز ما خراب بشه و یک خاطره ی تلخ از خودش بجا گذاشته که همیشه همراه ما خواهد بود.
هوای بد، بارون، تصادف، دیر رسیدن، تاخیر،سرو صدا، ریختن زباله، تخریب در و دیوار، خراب کردن وسایل و امکانات و ... همه ی این ها وحستناک به نظر میرسه و احساس خفه شدن و کلافگی به ما دست میده؛ ولی وقتی همه چیز خوب پیش میره، همه ی این ها هم فراموش می شوند.
همانطور که قبلا هم گفتیم خیلی ها خشم رو مشکلی می بینند که زندگی و روابط رو تحت تاثیر قرار میده اما شاید لازم باشه از جنبه ی دیگری هم به خشم نگاه کنیم. خشم یک نیروی قدرتمند و سالم در زندگی شماست به شرطی که بتونید اون رو مدیریت کنید! شاید برای درک این جمله لازم باشه به عقب برگردیم و به اینکه چرا اصلا عصبانی می شویم؟
چه موقع احساس خشم و عصبانیت بهمون دست میده:
وقتی که برن رو اعصابم، وقتی ماشین های جلویی یواش رانندگی می کنن، وقتی خونه رو بهم میریزن، وقتی دیر می رسم سرکار، وقتی باید منتظر چیزی بمونم، وقتی سربسرم میزارن، وقتی با صدا غذا می خورن، وقتی تیم مورد علاقه ام می بازه، وقتی جای پارک نیست، وقتی کسی رو مسخره می کنن و ... .
جواب های شما به این سوال ممکنه خیلی خیلی متفاوت از هم باشه؛ بعضی از این جواب ها ممکنه خیلی عمومی و جهانی باشه و بعضی های دیگه هم خیلی شخصی و خاص!
دلایل خشم چه بزرگ باشه چه کوچیک و چه جهانی و عمومی باشه ، چه شخصی و خاص ، وقتی به جواب ها نگاه می کنیم و اون ها رو بررسی می کنیم به یک نکته ی مشترک می رسیم و اون هم اینه که ما در موقعیت هایی عصبانی می شیم که ناعادلانه هستن یا اهداف ما رو متوقف می کنن و ما رو محدود می کنن!
در واقع زمانی که ما به چیزی که می خواییم نمی رسیم یا مانعی سر راه رسیدن ما قرار میگیره، احساس خشم در ما به وجود میاد و عصبانی می شیم.
اما نکته اینجاست که این محرک ها ما رو عصبانی نمی کنن چون اگر اینطوری بود همه ی ما باید با یک دلیل مشترک عصبانی می شدیم نه دلایلی مختلفی که برای هر کسی در هر موقعیتی متفاوت معنی می شود.
گرسنه بودین؟ خسته بودین؟ دیرتون شده بود؟ یا چی؟ وقتی شما یک احساس نیازی در خودتون دارید و این محرک ها سر راهتون قرار می گیره ، حسِ خیلی بدی به شما میده و باعث خشم شما می شه!
چیزی که مهمه اون محرک ها نیست بلکه وضعیت قبل از خشم شماست و اینکه چطور اون محرک ها رو تعبیر و درک می کنیم.
وقتی چیزی برامون اتفاق می افته اول تصمیم می گیریم که خوبه یا بده؟ عادلانست یا غیر عادلانه؟ قابل سرزنش هست یا نه؟
و با توجه به تعبیر خودمون با اون برخورد می کنیم. مسلما اگر تعبیر ما این باشه که این اتفاق بدترین اتفاقیِ که تا حالا برامون افتاده و خارج از تحمل ماست، احتمالا شدت واکنشی هم که نسبت به آن داریم بیشتر و مخرب تر خواهد بود.
ازتون می خوام به این سوالات جواب بدید:
فرق خشم و پرخاشگری چیه؟
آخرین باری که عصبانی شدین کی بوده؟
چه نتیجه ای به دنبال داشته؟
وقتی از اون موقعیت خارج شدین چه احساسی نسبت به خودتون و رفتارتون داشتین؟
پرخاشگری زمانیست که عصبانیت، تبدیل به یک رفتار مخرب و آسیب زا برای فرد و جامعه یا محیط می شه.
گفتیم که زمانی که یکی از نیازهای فرد چه روانشناختی و چه فیزیولوژی ارضاء نمی شه مثلا یک نیاز روانشناختی مثل نیاز به احترام، لحظه ای که احساس کنیم به ما احترام گذاشته نمی شه احساس ناکامی و خشم در ما اتفاق می افته؛ در نتیجه مهمترین فرضیه از نظر روانشناسی، فرضیه ی ناکامی است( ناکامی دلیل اصلی بروز خشم است).
یعنی از خشونت، خشونت زاده می شود. وقتی شما در یک جای شهر خشونت می بینید مشاهده‌ی اون باعث میشه این خشم شدت بگیره و بزرگ تر و بزرگ تر بشه و در نهایت ممکنه به یک اعتراض سراسری تبدیل بشه.
یا وقتی در خانواده رفتار پدر و مادر با یکدیگر توام با خشونت هست، بچه ها هم یاد می گیرن و همون رفتارها رو در خانواده تکرار می کنن، ممکنه در کوچه، محله و جامعه هم همون رفتار رو انجام بدن.
روش های نادرست برخورد با خشم:
1- فرو خوردن خشم
2-پرخاشگری
3-بیان آن بدون ظرافت و پختگی
هورمون کورتیزول در اثر محرک های عاطفی در بدن ترشح می شود. نادیده گرفتن عواطف و سرکوب کردن ترشح این هورمون می تونه سطح ایمنی بدن شما رو کاهش بده؛ وقتی سیستم ایمنی به درستی کار نکنه ، سلول های معمولی می تونن به سلول های سرطانی تبدیل بشن. هرچه بیشتر عواطف منفی خودتون رو سرکوب کنید، بیشتر مستعد بروز سرطان در بدنتون هستید.
پرخاشگری می تونه به هر دلیلی از جمله درد، بیماری ، گرفتاری، استرس و ...اتفاق بیفته. در واقع پرخاشگری یک اختلال رفتاریه که با هدف دفاع از خود و صدمه رسوندن به دیگران انجام میشه اما گاهی فرد به خودش هم آسیب میرسونه؛ پرخاشگری میتونه در قالب رفتارهایی مثل تندخویی، خودزنی، دگرآزاری، و رفتارهای تخریب گر در اماکن عمومی و خصوصی بروز داده بشه.
در صورتی می تونیم بگیم این رفتارها پرخاشگریِ، که در جهت آسیب رسوندن به فرد یا دیگران انجام شده باشه.
طبیعتا همه ی ما می دونیم که بیان خشم در قالب رفتارهای ناسالم ممکنه عواقب و عوارض جبران ناپذیری برای ما و دیگران به همراه داشته باشه.
خشم این توانایی رو داره که فکر افراد رو تحت تاثیر قرار بده، تصمیم گیری در چنین شرایطی خیلی سخت و مشکلِ، به ویژه زمانی که شدت خشم خیلی بالاست، در این حالت توصیه می شه فرد هیچ تصمیمی نگیره و اون موقعیت رو ترک کنه.
بهترین کاری که میشه انجام داد اینه که خشم رو بشناسیم، وقتی شخص متوجه بشه که خشم یعنی چی و خشم رو برای خودش تحلیل کنه، راحت تر می تونه تصمیم بگیره که با خشمش باید چیکار کنه.
پيامبر صلی الله عليه و آله:
اَلا وَ اِنَّ الغَضَبَ جَمرَةٌ فى قَلبِ ابنِ آدَمَ، اَما رَأيتُم اِلى حَمرَةِ عَينَيهِ وَ انتِفاخِ اَو داجِهِ؟! فَمَن اَحَسَّ بِشَى ءٍ مِن ذلِكَ فَليَلصَق بِالارضِ؛
بدانيد كه خشم پاره آتشى در دل انسان است. مگر چشمان سرخش و رگ هاى گردنش را [هنگام خشم] نديده اند. هر كس چنين احساسى پيدا كرد، روى زمين بنشيند. فرد باید بتونه خودش رو از اون موقعیت دور کنه تا به یک وضعیت نرمال برسه و دوباره به محیط برگرده. اگر برنامه یا موضوع مهمی نیست سعی کنید تا زمانی که کاملا آروم نشدین، به سمتش نرید. خیلی اوقات پیش میاد توی موقعیت های مختلف دیگران ما رو عصبانی می کنن یا ما دیگران رو عصبانی می کنیم؛ تصور کنید در حال رانندگی هستین که یهو فردی سهوا رفتاری رو انجام میده و باعث تصادف میشه و ما رو به شدت عصبانی می کنه!
آیا ما نباید کمی صبورتر رفتار می کردیم؟
آیا احتمال نمیدیم که ممکنه خودمون هم توی چنین موقعیتی قرار بگیریم؟
آیا نباید آستانه ی تحمل خودمون رو بالاتر ببریم؟
پس چرا اینقدر عصبانی می شیم؟
انتظارات، باورها و اعتقادات غیر منطقی که ما از افراد داریم می تونه باعث بروز خشم بشه، ما باید بتونیم این ها رو بشناسیم و جهان بینی خودمون رو عوض کنیم. تا این جا متوجه شدیم که همه ی ما گاهی توی شرایطی قرار می گیریم که ممکنه عصبانی بشیم، حرفی بزنیم، که نباید بزنیم و نمی تونیم منکر این بشیم اما می تونیم با استفاده از بعضی راهکارها، اثرات مخرب اون رو به حداقل برسونیم.
اگر شدت عصبانیت شما و واکنش های شما نسبت به موقعیت هایی که باعث عصبانیت و خشم شما میشه خیلی زیاده و معمولا شما رو به دردسر میندازه و تا مدت ها درگیرتون میکنه ، حتما به یک پزشک مراجعه کنید تا اگر لازم بود تحت درمان قرار بگیرید. قبل از اینکه راهکاری بگم میخوام از خودت بپرسی واسه چی بخاطر مسائل کوچیک عصبانی میشی؟
ماشینت رو شستی ولی همون روز بارون اومده! بپذیر بعضی از اتفاقات اصلا دست ما نیست و نمی تونیم اون ها رو کنترل کنیم. هوا گرمه! چه تو عصبنی بشی، چه نشی هوا گرم میشه؛ ولی اگه از هوای گرم اذیت میشی می تونی جوری برنامه ریزی کنی که اون تایم کمتر در معرض گرما قرار بگیری. زنگ میزنی رستوران غذا سفارس بدی ولی غذای مورد نظرت رو نداره! چرا عصبانی میشی؟ وقتی که می تونی همون غذا رو از یه جای دیگه بگیری یا یه غذای دیگه از همون رستوران سفارش بدی؟!
گاهی لازمه برای پیشگیری از چنین مواردی، خودمون هم برنامه ریزی بهتری داشته باشیم و جنبه های دیگه ی اتفاقات رو در نظر بگیریم.
یخورده به مسائلی که شما رو عصبانی می کنه فکر کنید، بعضی هاش واقعا خنده دار میشه و براتون سواله که چرا بخاطر این عصبانی شدم؟!
بی جهت زندگی رو برای خودمون سخت کردیم
قبول دارم بعضی مواقع واقعا نمی شه کاری کرد و کنترلی روی عصبانیت خودمون نداریم ولی خیلی از ما عادت کردیم زندگی رو برای خودمون سخت کنیم و همه چی رو سخت بگیریم. مثلا یه بحثی بوده، اتفاقی افتاده یا مساله ای پیش اومده و الان دیگه تموم شده؛ سعی نکونید برای اینکه حرف خودتون رو به کرسی بنشونید کِشش بدید چون عصبانیت شما بیشتر میشه. وقتی بهش فکر می کنی ممکنه در لحظه باز هم عصبانی بشی در حالی که اون اتفاق ده سال پیش افتاده!
البته منظور من این نیست که سکوت کنید تا یه نفر حقتون رو بخوره و بهتون زور بگه! منظور من اینه که بخاطر مسائل کوچیک مثل بحث با پدر ومادرتون ، سکوت کنید و چیزی نگید چون ممکنه بعدش مجبور شید تا مدت ها خودتون رو بخاطر حرفی که زدید سرزنش کنید. باید تمرین کنید توی چنین موقعیت هایی و بخاطر بحث های کوچیک کنترل شده تر رفتار کنید تا بعدا احساس پشیمونی نکنید.
ورزش کردن در جنبه های مختلف زندگی تاثیرات مثبتی داره که مهم ترین اون ها خُلق و خو و ترشح هورمون های نشاط آوره؛
بخاطر فعالیت مغز تمرکز ما از روی مسائل دیگه برداشته میشه و همین به کم شدن خشم و عصبانیت ما کمک می کنه در نتیجه شما احساس شادی بیشتری خواهید داشت.
این راهکار رو همه می دونن ولی همه عمل نمی کنن و ممکنه فقط درصد کمی از افراد از این تکنیک استفاده کرده باشن.اما جزء موثرترین تکنیک هایی هست که به شما کمک می کنه تا خشم خودتون رو کنترل کنید.
کافیه هر وقت عصبانی بودید چند بار نفس عمیق بکشید.
بشمارید و بعد از اون جواب بدین یا تصمیم بگیرید. یک، دو، سه و ...نیازی نیست حتما بلند بلند بشمارید می تونید توی ذهنتون این کار رو انجام بدید. اما اگر بلند بشمارید جریان فکری شما متوقف میشه و باعث میشه زودتر آروم بشید. وقتی این کار رو انجام می دید متوجه می شید که ععععِ چقد حالتون عوض شد و تغییر کرد!
ممکنه با خودتون بگید من همه ی این ها رو می دونستم و تکراری بود؛ ولی دونستن به تنهایی به شما کمکی نمی کنه ، باید عمل کنید تا نتیجه بگیرید.
نویسنده: سبا یعقوبی
ثبت نظر و یا سوال